O BUDOWNICTWIE GLINIANYM

Glina jest najstarszym materiałem budowlanym świata. Zdrowa, niepalna i ogólnodostępna. Charakteryzuje się trwałością i odpornością na odkształcenia. Budowano z niej dwory książęce i ubogie lepianki. Lepianka to prastara technika plecenia i polepiania ścian.

Można też układać ściany z niewypalonych cegieł (niedawno widziałem taką ruinkę w Wolińskim Parku Narodowym), można robić bloczki z gliny mieszanej z ciętą słomą, wrzosem czy trzciną.

Można budować ściany wypełniając gliną szalunki, tzw. ściany glinobite. Z gliny mieszanej z cementem można też robić dachówki.

W chwili obecnej z gliny zbudowane jest ponad 300 tys. mieszkań w Niemczech. Najwięcej historycznej zabudowy glinianej posiada w Europie Francja – 15% budynków sprzed 1900 r.

W rejonie Grenoble – Lyon – Chacon większość miast i miasteczek zbudowana jest z gliny niepalonej (do 80% budynków). Są to szkoły, dwory, kościoły i fabryki. W samym Grenoble powstało całe gliniane osiedle, które otwierał Minister Budownictwa Francji.

W Jemenie miasto Shibam jest całko-wicie zbudowane z gliny suszonej. Zbudowane w XIX i XX w. budynki mają wysokość do 10 pięter.
W Polsce budownictwo gliniane cieszyło się dużą popularnością. W okolicach Kartuz z gliny zbudowane było 50% budynków, a na pograniczu Wielkopolski i Kujaw (pow. kolski i mieszkowski) ponad 70%. Również po II wojnie światowej powstał silny ruch tego budownictwa. Efektem są budynki mieszkalne w Siennej, Łętowni, Bolechowicach, Rożnowie, Łazach, 2-kondygnacyjne bloki mieszkalne w Skawinie czy Szkoła Podstawowa w Kasince Małej (woj. nowosądeckie)

Do dzisiaj domy te są w dobrym stanie. Zdrowiem cieszą się też ich mieszkańcy.

Wielka płyta zrobiona z cementu mieszanego z popiołem jest promieniotwórcza i rakotwórcza. Nie przepuszcza powietrza, często jest zagrzybiona.

Natomiast glina oddycha i utrzymuje właściwą wilgotność w mieszkaniu.

W latach 50-tych, kiedy zapadła decyzja o zakupie radzieckich technologii wielkopłytowych, oficjalna propaganda zaczęła z całą bezwzględnością tępić i ośmieszać budownictwo gliniane. Od dzisiaj budujemy nowocześnie z cementu i żużla, koniec z glinianymi lepiankami – grzmiały czołówki gazet tamtej epoki. Wytworzono syndrom, że glina jest symbolem nędzy.

Nawet dziś znam wypadki ludzi posiadających tanie, ekologiczne, energooszczędne domy gliniane, którzy się tego wstydzą.

DLACZEGO GLINA JEST TAKA EKONOMICZNA?

Całkowity nakład energii na zbudowanie 100 m² domu jednorodzinnego wynosi:
• w technologii wielkopłytowej – 180 000 kWh;
• w technologii tradycyjnej (cegła) – 80 000 kWh;
• w technologii ekologicznej (glina + drewno) – 25 000 kWh

Chyba nie trzeba nikomu tłumaczyć, że im mniejsze zużycie energii, tym mniej zanieczyszczeń środowiska. Wiąże się to też z obniżką kosztów budowy. Co daje realna szansa dla szerokich rzesz ludzi nie najlepiej sytuowanych na zbudowanie sobie domu. Wykorzystanie miejscowego materiału to zatrudnienie dla bezrobotnych z danego rejonu.

Duże zasługi dla budownictwa glinianego wniósł proboszcz parafii rzymsko – katolickiej w Karniowicach koło Dulowej – ksiądz Stanisław Fijałek (twórca energooszczędnego systemu grzewczego).

Wspólnie z architektami krakowskimi Danutą i Maciejem Hyłą prowadzili nie-dzielną szkółkę budowania z gliny. Jej efektem było kilka budynków dla młodych małżeństw. Szkielet domu buduje się z drewna.

Wypełnia bloczkami zrobionymi z gliny lekkiej. Dom kryty jest dachówką gliniano-cementową.

Również wiem, że w oparciu o tą technologię powstała we Wrocławiu firma „Gliniane domy”. Specjalizuje się w bu-dowie domów z gliny lekkiej. Taki dom buduje sobie m.in. poseł Radosław Gawlik. Koszt stanu surowego (ok. 180 m2) nie przekroczy 40 000 zł).

Podobnie trwałym, energooszczędnym i wygodnym, choć może już nie tak tanim jak glina materiałem budowlanym jest gips. Wytwarzaniem z gipsu elementów budowlanych zajmuje się obecnie ponad 20 firm. Są już opracowane technologie budowy domków jednorodzinnych i wielopiętrowych bloków. Można z gipsu robić bloczki, można wypełniać pianką gipsową szalunek. Wg fachowców dom z gipsu jest o 50% tańszy od domu z surowców tradycyjnych. Gips to też produkt odpadowy przy oczyszczaniu zasiarczonych spalin węgla. Często marnuje się go składując jako odpad. A szkoda.

Dla wielu młodych ludzi własny dom to nierealne marzenie. Gnieżdżą się ze starymi rodzicami i malutkimi dziećmi w betonowych, toksycznych komórkach, nie wierząc że prawdziwy dom jest w zasięgu ręki. Oczywiście trzeba mieć plac. Drzewa jednak nie brakuje. Nie brakuje też gliny.

Są do kupienia gotowe projekty. Można to potraktować jako zabawę i zbudować mały domek letniskowy, można też przy pomocy rodziny i przyjaciół zbudować normalny dom mieszkalny. Trzeba tylko zacząć.

---

*) w tekście korzystałem z niepublikowanej pracy Danuty Kupiec-Hyły, Macieja Hyły i Jarosława Szwałko pt. Biologiczna architektura i przykłady jej praktycznego wdrożenia w warunkach polskich.

---

Ekolotka nr 4 wrzesień ’97

Stowarzyszenie „Oś” Nadrzeczna 74 16-300 Augustów tel/fax 0-87/643-41-40 0-603/28-17-78