JESIEŃ W SIERPNIU

W całej niemal Europie drogi w parkach i lasach zaczęły się już pokrywać żółtymi liśćmi. To niezwykłe zjawisko jak na koniec sierpnia. Zazwyczaj drzewa zaczynają tracić swoje liście około 6 – 8 tygodni później. Przyczyną tej „przedwczesnej jesieni” jest stres wywołany brakiem deszczów i wysokimi temperaturami. To również znak, że drzewa są słabsze i będą podatniejsze na ataki owadów i chorób w przyszłym roku. WWF – Światowy Fundusz na rzecz Przyrody wskazuje na konieczność uwzględnienia skutków tych zmian w prowadzonej obecnie gospodarce leśnej. Rozwiązaniem jest zwiększenie powierzchni lasów o naturalnym charakterze, gdyż te są najbardziej odporne na gwałtowne zmiany klimatu.

Gwałtowne zmiany klimatyczne, będące przyczyną tegorocznego połączenia suszy, pożarów i powodzi w całej Europie, mają szczególny wpływ na lasy. W tym roku pożary dotknęły drzewostany od Portugalii, Francji, aż po Szwecję i dalekowschodnią Rosję. W Hiszpanii, Włoszech i Grecji średnia powierzchnia pożarów zwiększyła się czterokrotnie w porównaniu do sytuacji z lat 60-tych XX w. Wynika to ze znacznego spadku ilości wody w lasach. Gleby leśne są przesuszone. W wielu rejonach Europy między marcem a lipcem spadła tylko połowa przeciętnej dla tego okresu ilości deszczu, z czego większość podczas silnych, jednorazowych opadów.
Lasy europejskie, nękane przez pożary i susze są już u progu swojej wytrzymałości. Mamy do czynienia z wieloma symptomami doświadczanego przez drzewa stresu. Utrata liści jest reakcją alarmową, ale to jedynie czubek góry lodowej. Wiele drzew jest osłabionych, a szczególnie te, które nie znajdują się w swoim naturalnym otoczeniu – mówi Robert Knysak, Specjalista ds. leśnictwa WWF w Polsce. Należy jak najszybciej działać, aby pomóc lasom poradzić sobie z tymi odmiennymi warunkami pogodowymi.
Oznaki kryzysu są najbardziej widoczne u gatunków liściastych, jak np. kasztanowiec i dąb. Drzewa chronią się przed utratą wilgoci poprzez zrzucanie liści, ponieważ to one pobierają najwięcej wody. Jednak drzewa, które najbardziej cierpią z powodu braku wody to gatunki z krótkimi korzeniami, jak choćby świerk. WWF obawia się, że narażone na stres lasy europejskie będą bardziej podatne na szkodniki i choroby. W lasach chorują zwykle drzewa osłabione i te są też najczęściej atakowane przez owady, np. osławionego kornika drukarza. Susza osłabia drzewa i dlatego można spodziewać się masowych gradacji i chorób grzybiczych powiedział Robert Knysak.
WWF od dłuższego już czasu zabiega o redukcję emisji gazów cieplarnianych, które przyspieszają globalne ocieplenie. Jednak, aby ratować europejskie lasy, konieczne są również natychmiastowe działania doraźne. WWF wskazuje, że w najbliższym czasie należy przede wszystkim ocenić ryzyko wywołane przez zmiany pogodowe i odpowiednio dostosować sposób gospodarowania w lasach.

Potrzebne działania obejmują:
• Zwiększenie stopnia naturalności lasów (lasy naturalne są zasadniczo bardziej odporne na zmiany mikroklimatyczne). Obecnie jedynie 2 – 3% lasów w Europie można zaklasyfikować jako zbliżone do naturalnych.
• Zwiększenie poziomu różnorodności biologicznej w lasach – im większa różnorodność gatunków, drzewostanów, elementów krajobrazu leśnego, tym wyższa odporność na jednostronne czynniki chorobowe.
• Unikanie zwielokrotniania sytuacji stresowych (stosowania rozległych zrębów, odkrywających glebę na bezpośrednie działanie słońca i wiatru, osuszania rowami melioracyjnymi wilgotniejszych siedlisk, pozostawiania zanieczyszczeń, emisji przemysłowych itd.)
• Redukowanie ryzyka pożarów i monitorowanie zagrożenia pożarowego.
• Odnawianie lasów gatunkami dostosowanymi do siedliska, nawet kosztem mniejszej szybkości wzrostu i mieszanie wprowadzanych gatunków, aby unikać drzewostanów jednogatunkowych.
• Pozostawianie w lesie obumarłych drzew, które stanowią niezbędny warunek rozwoju innych gatunków zwierząt i mają ogromne znaczenie dla zachowania wysokiej bioróżnorodności.